معرفی انواع گیاهان طبیعی برای درمان بیماری‌های گوارشی

یکی از بیماری‌های شایع که درصد زیادی از افراد با آن درگیر می‌شوند، بیماری‌ها و اختلالات گوارشی هستند که یکی از اصلی‌ترین علل ابتلای افراد به این بیماری‌ها مربوط به سبک زندگی و رژیم غذایی است. سبک زندگی امروز انسان و مصرف غذاهای فست‌فودی باعث شده است که امروزه شاهد درگیری افراد زیادی با اختلالات گوارشی باشیم. دستگاه گوارش انسان که از دهان آغاز شده و تا راست روده ادامه پیدا می‌کند یکی از مهم‌ترین دستگاه‌های بدن است که ارگان‌های زیادی را در بر گرفته تا بتواند عملیات هضم غذا و جذب مواد مغذی و دفع مواد زائد از بدن را به نحو صحیح انجام دهد. هر بیماری و اختلالی که بر روی هریک از قسمت‌های دستگاه گوارش اثر بگذارد به عنوان بیماری‌های گوارشی شناخته می‌شود. عادات غذایی امروز انسان‌ها باعث شده است که افراد زیادی به دنبال درمان بیماری‌های گوارشی توسط گیاهان طبیعی باشند.

پیش از اقدام به درمان بیماری‌های گوارشی از طریق طب سنتی و داروهای گیاهی بهتر است با علائم و نشانه‌های این بیماری‌ها‌ آشنا شویم. دستگاه گوارش که یکی از فعال‌ترین دستگاه‌ها در بدن انسان محسوب می‌شود در واقع یک لوله و مجرای پر پیج و خم است که از دهان آغاز شده و به مقعد ختم می‌شود. مواد غذایی که وارد این دستگاه می‌شوند در هر قسمت تحت تأثیر عوامل فیزیکی و شیمیایی مختلفی قرار می‌گیرند تا هضم شده و به مواد قابل جذب و مفید برای بدن تبدیل شوند و توسط سلول‌های بدن مصرف شوند. دهان، حلق، مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ و راست روده قسمت‌های اصلی تشکیل دهنده دستگاه گوارش هستند که در این میان اندام‌هایی مانند صفرا، کبد و لوزالمعده به عنوان اندام‌های کمکی برای هضم غذا وارد عمل می‌شوند.

به اختلالاتی که بر روی هر یک از قسمت‌های این دستگاه عریض و طویل اثر بگذارد و عملکرد آن را مختل کند، بیماری گوارشی گفته می‌شود. بیماری‌های گوارشی طیف وسیعی دارند و از شایع‌ترین این اختلالات در افراد مختلف می‌توان به یبوست، اسهال، تهوع، استفراغ، رفلکس یا بازگشت اسید معده، زخم معده، IBS یا سندروم روده تحریک‌پذیر، هموروئید و فیشر، پولیپ روده بزرگ، کولیت، سرطان و غیره اشاره کرد. نکته مهم در مورد همه این بیماری‌ها و اختلالات این است که می‌توان با انتخاب یک سبک سالم برای زندگی، داشتن تغذیه مناسب و سالم و ورزش کردن از ابتلا به بسیاری از این بیماری‌های پیشگیری کرده و یا احتمال ابتلا به آن‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش داد.

ابتلا به هریک از بیماری‌ها و اختلالات گوارشی می‌تواند بر سلامت عمومی بدن افراد تأثیر منفی داشته باشد که به همین دلیل نیاز است در صورت ابتلا به هریک، در سریع‌ترین زمان نسبت به درمان بیماری‌های گوارشی اقدام شود. به عنوان مثال اسهال اگر ادامه‌دار بوده و درمان نشود تبدیل به اسهال پایدار می‌شود که نتیجه آن کاهش فشار خون فرد مبتلا و در نتیجه بروز خستگی و اختلالات ریتم قلب می‌شود. همچنین در صورت عدم درمان اسهال و استفراغ، بدن مواد مغذی و مایعات خود را از دست داده که نتیجه آن بروز کم‌آبی، عدم تعادل الکترولیتی در بدن، کمبود ویتامین‌ها، کاهش وزن و سوء تغذیه خواهد بود. همه این موارد نشان دهنده این است که بیماری‌های گوارشی باید در سریع‌ترین زمان ممکن درمان و کنترل شوند.

از آنجایی که بیماری‌ها و اختلالات گوارشی انواع مختلفی دارند به همین دلیل علائم و نشانه‌هایی که می‌توانند نشان دهنده ابتلای افراد به بیماری‌های گوارشی باشند علائم متعددی هستند. از مهم‌ترین علائم و نشانه‌هایی که می‌تواند تأییدی بر ابتلای افراد به بیماری‌های گوارشی باشد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد در ناحیه شکم
• سوء هاضمه
• احساس خستگی
• کم آبی بدن
• خونریزی در دستگاه گوارش
• کاهش و از دست دادن اشتها
• فتق
• انسداد روده

عوامل زیاد و متفاوتی وجود دارند که می‌توانند باعث بروز علائم و نشانه‌های ابتلای یک فرد به بیماری‌های گوارشی شوند. به طور کلی عواملی وجود دارند که تأثیرگذاری آن‌ها بر بروز نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های گوارشی تأیید شده است. رژیم غذایی کم فیبر و عدم تحرک و ورزش نکردن از عواملی هستند که می‌توانند منجر به بروز این اختلالات شوند. افرادی که به دلیل شرایط کاری و زندگی مجبور به مسافرت‌های متعدد و تغییر در شرایط زندگی هستند نیز مستعد بروز علائم اختلالات گوارشی هستند. مصرف زیاد محصولات لبنی، کم تحرکی روده، فشار روحی و استرس، مقاومت در برابر میل اجابت مزاج به دلیل درد هموروئید، استفاده بیش از حد از داروهای مسهل (در طولانی مدت عضلات روده را تضعیف می‌کنند)، مصرف داروهای ضد بارداری که حاوی کلسیم یا آلومینیوم هستند، بارداری در خانم‌ها، مصرف داروهای خاص مانند داروهای ضد افسردگی یا قرص آهن، عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی و جراحی روده از دیگر عواملی هستند که می‌توانند باعث بروز نشانه‌ها و علائم بیماری‌های گوارشی در افراد مختلف شوند.

افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی مانند هر بیماری دیگری توسط روش‌های درمانی و داروهای تخصصی مختلفی تحت مداوا قرار می‌گیرند. اما عوارض جانبی زیاد داروهای شیمیای و اثرات آن بر روی سلامتی بدن باعث شده است که افراد به سمت استفاده از گیاهان طبیعی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های گوارشی تمایل پیدا کنند. گیاهان طبیعی مختلفی وجود دارند که از خواص آن‌ها می‌توان برای درمان بیماری‌های گوارشی با کمترین عوارض جانبی استفاده کرد که در ادامه با مهم‌ترین این گیاهان آشنا خواهیم شد.

این گیاه که به نام‌های بادرنگبویه یا وارنگ‌بو نیز شناخته می‌شود یک گیاه معطر و علفی چند ساله است که می‌توان آن را به صورت اسانس، عصاره روغنی، روغن، پماد، کمپرس و دمنوش برای درمان بیماری‌های گوارشی استفاده کرد. از این گیاه می‌توان برای آرام کردن درد‌های معده که منشأ عصبی دارند استفاده کرد. این گیاه برای درمان استفراغ‌های دوران بارداری، نفخ معده و روده و همچنین رفلاکس یا بازگشت اسید معده بسیار مؤثر است. مصرف این گیاه طبیعی عوارض جانبی ندارد اما ممکن است در صورت استفاده همراه با سایر گیاهان سبب برخی حساسیت‌های پوستی مانند راش یا خارش در افراد شود.

مصرف عصاره این گیاه می‌تواند در درمان و کاهش تحریکات حاصل از برگشت اسید معده کمک کند. این گیاه برای درمان و کاهش درد ناشی از رفلاکس معده بسیار مؤثر است. افرادی که از رفلاکس معده رنج می‌برند می‌توانند ژل برگ این گیاه را با یک فنجان آب ترکیب کرده و به صورت روزانه یا یک روز در میان قبل از وعده غذایی بنوشند.

برای درمان بیماری‌های گوارشی از ساقه‌های زیرزمینی و ریشه‌های گیاه شیرین بیان استفاده می‌شود. این گیاه یک ماده ژل مانند تولید کرده که معده را پوشش داده و از بافت آن محافظت می‌کند. به همین دلیل مصرف شیرین بیان برای درمان رفلاکس معده، التهاب، ورم و زخم معده بسیار مفید است. گیاه شیرین بیان خاصیت ضد عفونی داشته و می‌تواند برای درمان و پیشگیری از عفونت نیز بکار گرفته شود. ریشه این گیاه را می‌توان به صورت قرص یا دم کرده پیش از وعده غذایی مصرف کرد.

یکی از ویژگی‌های بارز این گیاه اسن است که ریشه، میوه و دانه‌های آن خاصیت دارویی و درمانی داشته و می‌تواند در درمان بیماری‌های گوارشی مانند رفلاکس معده مؤثر باشد. بهترین راه مصرف مخلوط کردن عصاره آن با عصاره سیر، هویج و رازیانه و مصرف مخلوط به دست آمده سه بار در روز به مقدار یک میلی‌لیتر است.

یکی از گیاهان طبیعی بسیار مفید برای معده و دستگاه گوارش است که می‌توان التهابات معده را کاهش داده و باعث بهبود زحم معده، ورم معده و سردی معده شود. بهترین راه مصرف بابونه به صورت دم کرده غلیظ است که باید صبح‌ها به صورت ناشتا نوشیده شود. همراه با این دمنوش می‌توان نبات یا لیمو ترش نیز مصرف کرد.

این گیاه طبیعی برای درمان بیماری‌های گوارشی مانند یبوست، سوء هاضمه و رفلاکس معده بسیار مؤثر است. افراد درگیر با این بیماری‌ها می‌توانند این گیاه را به صورت کپسول‌های ۵ یا۱۰ میلی‌گرم سه بار در روز مصرف کنند. نکته مهم در مورد این گیاه این است که مصرف بیش از حد می‌تواند مسمومیت ایجاد کند.

مصرف میزان ۲۰۰ گرم شیره گیاه خار مریم می‌تواند در درمان موقتی سوزش سر دل که ناشی از رفلاکس معده و برگشت اسید است، مؤثر باشد.

از گیاهان طبیعی مفید برای سلامتی معده و دستگاه گوارش است. این گیاه حاوی ترکیباتی است که می‌توانند در تحریک ترشحات معده و دستگاه گوارش نقش داشته باشد. به این ترتیب مصرف این گیاه برای درمان مشکل سردی معده، برطرف کردن هضم کند مواد غذایی، کاهش گاز و ورم معده مؤثر خواهد بود. گیاه رازیانه را می‌توان به صورت خام و جویدنی مصرف کرد و یا همراه با چای نوشید و در صورت عدم دسترسی به گیاه خام می‌توان از دانه‌های این گیاه مصرف کرد.

یکی از گیاهان مفید برای درمان بیماری‌های گوارشی است که از بیش از ۲۰۰۰ سال پیش به این منظور استفاده می‌شود. مصرف این گیاه برای هضم غذا مفید بوده و می‌تواند احساس سنگینی در معده را از بین ببرد. گیاه زنجبیل خاصیت تحریک‌کنندگی و ضدعفونی دارد که می‌تواند عملکرد سیستم هاضمه بدن را بهبود ببخشد و به کاهش نفخ و مهار رشد عفونت‌های میکروبی در معده کمک کند. این گیاه را می‌توان به صورت دمنوش مصرف کرده و یا آن را به صورت تازه به غذاهای مورد علاقه اضافه کرد.

گیاهی معطر که در بین ایرانیان محبوبیت زیادی دارد و با توجه به خاصیت ضد اسپاسم خود می‌تواند دردهای معده را کاهش دهد. برای درمان درد معده می‌تواند ۱۰ تا ۱۵ برگ ریحان را در آب جوشانده و به همراه عسل میل کنید.

گیاه شنبلیله یک ترکیب لعاب‌دار دارد که می‌تواند از معده محافظت کرده و زخم معده را درمان کند. این گیاه را می‌توان به صورت دمنوش همراه با عسل طبیعی، دو بار در روز برای مدت یک هفته مصرف کرد تا تأثیر شگفت‌انگیز آن در درمان زخم معده را مشاهده کرد.

یک از گیاهان طبیعی و پر خاصیت است که طبع گرم و خشک دارد و به همین دلیل برای درمان سردی معده، نفخ و درد معده، کاهش اسید معده و درمان حالت تهوع بسیار مفید است. گیاه نعنا را می‌توان به صورت تازه جوید و با برگ‌های تازه آن را دم کرده و به صورت دمنوش مصرف کرد.

سبک زندگی امروز انسان که پر از استرس و مشغله‌های فکری، فشارهای روحی و روانی مختلف در کنار مصرف غذاهای ناسالم است باعث شده است که افراد زیادی در جهان با بیماری‌ها و اختلالات گوارشی دست و پنجه نرم کنند. بیماری‌های گوارشی، اختلالاتی هستند که می‌توانند بر عملکرد هر یک از قسمت‌های این دستگاه مهم و پرکار در بدن تأثیر گذاشته و فعالیت‌های آن را مختل کنند که به همین دلیل از انواع و طیف وسیعی برخوردار هستند. با انتخاب یک سبک سالم برای زندگی می‌توان به راحتی از ابتلا به درصد زیادی از این بیماری‌ها پیشگیری کرد. اما اگر به هر دلیلی، فردی به این بیماری‌ها مبتلا شود باید در سریع‌ترین زمان ممکن نسبت به درمان بیماری‌های گوارشی اقدام کند زیرا عدم توجه به علائم و نشانه‌های این بیماری می‌تواند در مدت زمان کوتاهی بر سلامت عمومی بدن افراد اثر گذاشته و به آن آسیب‌های جدی وارد کند.